Vikingen van Noorwegen

Anne Bonthuis

8 december 2015

In de verte verstopt de 1128 meter hoge Hatten zijn afgeplatte top in de wolken. Dit gebied in het midden van Noorwegen en vlak onder de poolcirkel kreeg de naam Hattfjelldal, letterlijk ‘Het Dal van de Hoed’. De regio Nordland doet, bedekt onder een dik pak sneeuw, zijn naam eer aan. De boerderij van kunstenares en kok Rina van Nuland en boer en ontwerper Jan van Opzeeland ligt in deze regio. Zowel ’s winters als ’s zomers vormt Gryteselv Fjellgård een prachtige uitvalsbasis voor natuurliefhebbers. landschap Jan van Opzeeland trekt zijn muts wat steviger over de oren. Echt koud vindt hij het vandaag overigens niet. Het kwik schommelt rond het nulpunt. “Hartje winter kan het hier 35 graden vriezen”, meldt hij ijskoud. Zijn trouwe bordercollie Myra baant zich als een springveer een weg door de sneeuw. Bijna was het frêle Vestlandsk Fjordfe van de aardbodem verdwenen. Maar dankzij enthousiaste veehouders zoals Jan van Opzeeland en Rina van Nuland maakt een van Noorwegens oudste koeienrassen weer furore langs fjorden en meren. c_INQ1194v2 Gewoontedieren Op loopafstand van de houten, typisch Noorse boerderij van Jan en zijn vrouw Rina van Nuland bevindt zich de stal. We mogen er even kort een kijkje nemen. “Koeien zijn gewoontedieren en elke verandering is storend. Ze zijn niet veel mensen in de stal gewend. Als ik met een nieuwe, felgekleurde emmer de stal binnenloop, dan reageren ze daar al heel schrikachtig op. Ze zijn echt heel opmerkzaam. We zullen deze ochtend een paar keer bij ze op bezoek gaan, zodat ze aan jullie kunnen wennen. Vanmiddag kunnen we dan tijdens het luchten even samen op stap.” c_INQ1114v2 Voordat hij de ruwhouten staldeur opentrekt, krijgen we nog een paar instructies mee. “Loop rustig achter mij aan en maak geen plotselinge bewegingen. Het beste is om ze te negeren. Koeien zijn nieuwsgierig, ze zullen zelf contact met je zoeken. Laat dat maar gewoon gebeuren.” Gryteselv Fjellgård Na drie jaar zoeken in Noorwegen voelde het stel zich het meest thuis in het ruige, gevarieerde landschap van Nordland dat relatief dunbevolkt is en in vergelijking met het zuiden van het land ook beduidend minder gericht op toeristen. De boerderij, Gryteselv Fjellgård genaamd, bood hen de mogelijkheid om meer biologische producten te gaan produceren en zelfvoorzienend te worden, niet in de laatste plaats door het bijbehorende vis- en jachtrecht. En dat in een schitterende, woeste omgeving met bergen, meren, bossen, weilanden en wilde dieren als beren, veelvraten en natuurlijk elanden. _INQ0454 In de afgelopen jaren heeft het tweetal niet stilgezeten. De boerderij draait op volle toeren, evenals een boerderijrestaurant, een B&B en een boerderijwinkel met allerlei zelfgemaakte soorten siroopjes, kruidenolies, chutneys en gedroogde paddenstoelen. Onlangs besloten ze ook thee te gaan maken van wilde ingrediënten als wilgenroosjesblad, engelwortel en vrouwenmantel. Rina is voor de culinaire hoogstandjes in het restaurant en tijdens cateringopdrachten; Jan legt zich toe op bosbouw, ontwerpt in zijn werkplaats houten objecten en voert restauraties aan Noorse huizen uit. Beestenboel Op een boerderij horen ook beesten, vonden ze. De eerste dieren, drie IJslandse paarden, verhuisden samen met Jan en Rina mee vanuit Nederland. Maar al gauw werd de levende have uitgebreid met een hond, twee Noorse boskatten en een stuk of vijftien kippen. Komende winter willen ze een stel ‘Gammelnorsk Sau’, een oud inheems schapenras, aanschaffen. vikingen Maar ze hebben ook koeien, die ze een jaar na hun verhuizing kochten. De kudde bestaat momenteel uit een stier, zes koeien en vier kalfjes van een zeldzaam Noors ras dat luistert naar de naam Vestlandsk Fjordfe (Nederlands: Westlands Fjordvee). Het ras werd met uitsterven bedreigd, maar mede dankzij enthousiaste veehouders als Jan en Rina klimt het dier met als koosnaampje ‘de koe van Vikingen’ getalsmatig weer voorzichtig uit het dal. De huidige populatie in Noorwegen bestaat naar schatting uit zo’n zevenhonderd exemplaren. Enkele decennia geleden waren dat er nog maar een stuk of vijftig. c_INQ0446v2 “We overwogen eerst Schotse Hooglanders te nemen. Die zouden volgens de Noren ooit door de Vikingen naar Schotland zijn gebracht. Toen we het Vestlandsk Fjordfe ontdekte, waren we meteen verkocht. Ze zijn niet alleen mooi met hun sprekende koppen en prachtige vachten, maar zijn ook door hun lichaamsbouw goed uitgerust voor de ‘utmark’, een afwisselend landschap met veel bos, water en vlaktes. Ze hebben krachtige gewrichten in verhouding tot relatief dunne botten en zijn klein van stuk. Hun kleine, compacte hoeven zijn ten opzichte van andere rassen ook beduidend slijtvaster. Het zijn geen topatleten die zich volstouwen voor vlees- of melkproductie; ze vertonen heel natuurlijk gedrag. _INQ0365 Ze kunnen in dit toch weerbarstige landschap uitstekend hun kostje bij elkaar scharrelen. In het voorjaar, doorgaans vanaf half juni, gaan ze het bos in voor ‘myr’ (een soort wedlandsgras), berkenblad, wilgenroosjes en andere kruiden die langs beken groeien. Maar moerasspirea en bosbessenblad zijn hun lievelingshapjes. Het zijn echte fijnproevers.” Puur natuur De koeien kalveren ‘gewoon’ op het land. De moeder zoekt een geschikte kraamkamer in het bos en laat het kalf daar achter, horen we van Jan. “Zelfs als het kalf in een wei wordt geboren, brengt de moeder het naar een veilig, beschermd plekje tussen de bomen of naar hoog gras aan de rand van de wei. Op vaste momenten gaat ze naar haar boreling om te zogen. kraamkamers In de tussentijd houdt het kalf zich muisstil om niet op te vallen voor roofdieren. Het is zelfs voor ons een hele kunst om het beestje te vinden. Als het kalf wat sterker is, brengt de moeder het naar de kudde, waar niet alleen zij maar ook een vriendelijke tante en stier Boy zich erom bekommeren.” In de wintermaanden staan de dieren op stal. Om ze een beetje in beweging te houden, laat Jan ze minstens eenmaal per dag even uit rond de boerderij. In de overige seizoenen lopen ze vrij rond op de elf hectare weidegrond en 187 hectare bos die bij de boerderij horen. Vikingen Tijdens opgravingen in Bergen vonden archeologen 4500 jaar oude koeienskeletten – oudere beenderen van koeien waren niet eerder gevonden. Na enig onderzoek bleken er zeer veel overeenkomsten te zijn tussen die ‘oerkoeien’ en het Vestlandsk Fjordfe, niet alleen qua skelet en afmetingen maar ook qua hoornvorm. Stier Boy en zijn dames hebben dus naar alle waarschijnlijkheid voorouders die nog door de Vikingen zijn gehouden. Verblijf De regio Nordland biedt tal van wandelingen door bos en berg, langs watervallen en drinkschone beekjes mogelijk. Er zijn langlaufloipes in overvloed en alpineskiërs kunnen terecht in het nabijgelegen, Zweedse Hemavan. Rina en Jan geven zelf cursussen in het vinden, plukken en koken met wilde planten. Gasten kunnen ook met hen mee op paddenstoel- en bosbestochten. Gryteselv Fjellgård (ecologische boerderij, B&B, restaurant) 869 Hattfjelldal Noorwegen

WORD ABONNEE

Recente editie


Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."



Meer Reisverhalen