Wij mogen het dan liever kwijt dan rijk zijn, menig insect is maar wat dol op onkruid. Om ervan te snoepen, eitjes op te leggen, of eronder te schuilen bij gevaar of tijdens een stortbui. Hoe zit het met bijen – hebben bijen onkruid nodig? Die vraag wordt uitgebreid beantwoord in het gelijknamige boek. Wij mochten het delen. Brutale bramen, drammerige distels en klierige klimop … sommige wilde planten die wij als onkruid beschouwen hebben een erg slechte reputatie. Maar hoe kijken bijen daar tegenaan? Zien alleen mensen zulke planten als onkruid? Op de tijdschaal van de evolutie komt de mens nog maar net kijken. Honingbijen zoemen daarentegen al ongeveer 35 miljoen jaar rond, altijd op zoek naar bloemen en nectar, terwijl wij in onze huidige vorm nog maar een paar honderdduizend jaar geleden op aarde verschenen. Dat is nog geen 1 procent van de tijd die de bijen al bestaan. Sterker nog, pas sinds het begin van de landbouw, nog geen tienduizend jaar geleden, beschouwen we sommige planten als onkruid. Trekken bijen zich er iets van aan dat wij sommige planten onkruid noemen? Natuurlijk niet! Zijn de verguisde, ongewenste en ongeliefde planten die onder deze definitie vallen populair bij bijen? Onkruiden hebben geen gemeenschappelijke biologische eigenschappen waaraan ze te herkennen zijn. Het zijn gewoon planten die toevallig ‘op de verkeerde plek’ groeien. Een bloem is een bloem, of het nu een vlinderboom is in de scheuren van een vervallen gebouw, of een prachtige korenbloem in een biologisch onderhouden weide. Voor de bij gaat het er alleen om dat hij er is. 
Seizoensverrassingen Sommige uitheemse onkruiden zijn juist heel nuttig voor bijen omdat ze iets doen wat veel inheemse planten niet kunnen: veel nectar produceren aan het eind van de zomer of vroeg in de lente. In deze tijd ontstaat weleens een tekort aan nectar en de vlinderstruik kan dat deels aanvullen. (Lees ook: vlinderstruik – zo snoei je ‘m) Hoe zit het met gras? Mensen vinden een strak geschoren gazon misschien mooi, maar wat bijen betreft is het net zoiets als groen beton. Als je enigszins om bijen geeft, behandel je je gazon niet met onkruid-verdelgers (vermijd elk product met het woord ‘onkruid’ op het etiket) en laat een deel van het gazon een paar maanden in de lente en vroege zomer ongehinderd groeien. Je gazon zal letterlijk opbloeien met nectarrijke madeliefjes, klavers en paardenbloemen. De bijen zullen je dankbaar zijn. 
Veel bekende onkruiden zijn voor bijen en andere insecten een belangrijke bron van nectar Nadat een stuk kostbare grond kaal is gemaakt, omgespit of bestraat, zijn onkruiden meestal de eerste planten die het gebied weer proberen te heroveren. Ze verdienen respect voor het feit dat ze in staat zijn zulke woestenijen om te toveren tot een bron van nectar. Veel onkruiden zijn voor bijen van grote waarde en kunnen zelfs een kale vlakte in een insectenparadijs veranderen.
3x onverwachte bijenhelden
Sommige van deze onkruiden zijn bijzonder ongeliefd, maar groeien onstuimig. Met onderstaande informatie willen we alleen duidelijk maken dat zelfs de irritantste plantjes goede eigenschappen kunnen hebben:
- Paardenbloem (Taraxacum officinale). Dit bijna onuitroeibare onkruid wordt vaak gezien als de vloek van elk gazon, maar de bloemen zijn een rijke bron van nectar en stuifmeel. Het gele bloemhoofd bestaat uit honderden kleine bloemetjes barstensvol voedingsstoffen voor bijen. (Lees ook: De paardenbloem – geneeskrachtige gele blom)
- Witte klaver (Trifolium repens). Deze stikstof bindende plant trekt parasitaire wespen aan. Heel nuttig als je last hebt van bladluis, dopluis of motluis.
- Gewone esdoorn (Acer pseudoplatanus). Veel bomen zijn erg waardevol voor bijen en de gewone esdoorn is hierop geen uitzondering. In mei produceert hij veel nectar. Als de gewone esdoorn in bloei staat, zetten sommige imkers extra honingramen in hun bijenkasten, omdat de bijen zoveel honing maken.
Hebben bijen onkruid nodig? Handige tips voor groener tuinieren
Nooit eerder waren onze tuinen zo belangrijk voor het dierenleven als nu. Dit boek laat zien hoe je optimaal gebruik kunt maken van je tuin, zowel voor jezelf als voor de planeet. Bijen, vogels en vlinders zijn meer dan ooit van onze tuinen afhankelijk. De natuur beperkt zich niet tot reservaten of natuurgebieden. Iedereen met een tuin, of wat voor buitenruimte dan ook, kan iets doen. Dit boek staat vol fascinerende weetjes, eenvoudige tips en betaalbare ideeën om ecologisch verantwoord te tuinieren. Gareth Richards is hovenier, redacteur van de website van de RHS en freelanceschrijver. Hij is gek op tuinen en volkstuintjes. Zijn grote liefdes zijn diervriendelijk tuinieren, bijen en kippen houden, en het kweken van groenten en fruit. Holly Farrel is opgeleid bij de RHS Garden Wisley. Ze schrijft voor (tuin-)tijdschriften en schreef diverse tuinboeken. Eerder verschenen in deze serie: ‘Hoe help ik de dieren in mijn tuin’ en ‘Tuinmysteries’ Gareth Richards & Holly Farrel | Hebben bijen onkruid nodig? | KNNV | € 24,95 | Meer info & bestellen via knnvuitgeverij.nl of je plaatselijke boekhandel. CREDITS: TEKST GARETH RICHARDS & HOLLY FARREL | BEELDEN PIXABAY
Meer lezen
- Duurzaamheid staat centraal in het leven van Laura de Jong (36). Met haar man Jeroen (37) en zonen James (6) en Luc (3) ging ze een groot project aan: het verduurzamen van een jaren 30-woning in Den Haag die ze opknapten van energielabel G naar A. En de tuin? Die moest natuurlijk duurzaam…
- Salvia komt in steeds meer prachtige tinten én is een vlinder- en bijenmagneet. Andere bijenlokker pur sang: Monarda – de bergamotplant
- Zo maak je een bijenhotel – en meer tips om bijen te helpen
