Wilde Rivierkreeft

Anne Bonthuis

29 oktober 2015

We gaan varen met een zoetwatervisser die alles weet van Swampies, zoals hij rivierkreeftjes noemt. Swampies? Ja, kleine, invasieve kreeften, die onze eigen Europese soorten verdrongen en nu onze binnenwateren bewonen. André Blokland zet zich in het fragiele ecologische evenwicht toch in stand te houden. Hoe? Door de Swampies te vangen! Vicky Stork gaat mee op vangst, een tocht die start in een nettenschuur aan de rivierdijk in Hardinxveld-Giessendam. warm Als we elkaar ontmoeten in zijn nettenschuur aan de rivierdijk in Hardinxveld-Giessendam. Wel waterkoud en daarom hebben we ons warm aangekleed. André is een combinatie van polderjongen en bourgondiër maar bovenal natuurmens in hart en ziel. En naar later blijkt een man met veel kennis van zaken die hij graag wil delen. Ontsnapt uit aquaria Door wilgenbosjes lopen we over deinende veengrond naar zijn polderschouw, een platte ijzeren schuit. André boomt het gevaarte behendig door de vliet, onder bruggen door langs weilanden met verbaasd kijkende schapen. Zijn maat Bas is mee om de fuiken te lichten. Vandaag gebeurt dat in de kleine binnenpolder boven Hardinxveld die ingeklemd ligt tussen de Merwede en het kanaal van Steenenhoek, een verlengde van de Linge. Het miegelt hier volgens André van de rivierkreeftjes.   Hij wijst op de talloze holletjes in de lemen oeverwand. Ze ondermijnen met hun gangenstelsels – ook wel kreeftenburchten genoemd – het weideland, de waterkeringen en oevers. De boeren zijn daar niet blij mee en zien het als een economisch risico. _MG_7002 Daarnaast is het beestje een schrokop die zich onder andere voedt met waterplanten en kleine visjes waardoor een ecologische disbalans ontstaat. Hoe wordt het natuurlijk evenwicht hier dan in stand gehouden, is onze vraag, wetend dat vissen op rivierkreeft in Nederland verboden is. _MG_7028 “Als beroepsvisser mag ik de populatie tussen 1 oktober en 15 april intensief bevissen”, vertelt André. Een week tevoren heeft hij met Bas fuiken uitgezet in de zijsloten van de vliet. Het blijkt dat de Europese soort, de beschermde Astacus astacus, alleen nog floreert in heldere bergmeren en koude Scandinavische wateren. Hier is hij op sterven na dood. Een warmer wordend klimaat, vervuild water maar vooral een invasie van agressieve uitheemse soorten deden hem de das om. swampies De exoten, waarvan inmiddels acht soorten in ons land zijn gesignaleerd, zijn waarschijnlijk ontsnapte of uitgezette dieren afkomstig uit de horeca of uit aquaria van liefhebbers. Ze voelen zich uitermate thuis in ons uitgestrekte zoetwatergebied met z’n rivieren, beken, plassen en poldersloten en planten zich razendsnel voort. In de veenweidegebieden van Noord- en Zuid-Holland zoals ook deze polder, komen vooral de rode en gevlekte Amerikaanse rivierkreeft voor. “Eigenlijk zijn het moeraskreeftjes”, vertelt André. “Ik noem ze dan ook liever Swampies. Het nare is dat ze een schimmelvirus meebrachten waarvoor ze zelf immuun zijn. De Europese soort bleek echter niet resistent tegen deze kreeftenpest en stierf uit.” _MG_7033_preview Druk, dreigend, zwaaiend Fonkelende waterdruppels dalen op ons neer als de eerste fuik wordt binnengehaald. Het zijn stevige netten die André in Thailand laat maken – een  eigen ontwikkelingsproject. Dit spul kunnen zijn geschaarde vriendjes niet kapot knippen! Het is een schamele oogst die in de ton valt, slechts een handvol kreeft en wat stekelbaars als bijvangst. Ik pak een kreeftje op en zet m’ op m’n hand. “Procambarus acutus, een vrouwtje”, hoor ik de expert zeggen. Een gestreepte Amerikaanse Swampie. Prachtig beest, eigenlijk. Haar wakkere oogjes draaien alle kanten op en ze is mooi rood gekleurd. “Komt door de paartijd”, weet André.rood De tweede fuik zit goed vol, onze vissers zijn tevreden. Ze leggen even aan bij een stapel griendhout om een slok koffie uit de thermosfles te nemen. André en Bas doen snel even een doppie uit de heupfles om het inwendige kacheltje op te stoken. Opeens kruipt er uit een gat in het gras waar ik zit een kreeftje naar boven. Er volgen er nog twee. Dreigend en druk zwaaiend met opgeheven scharen naar die donkere schaduw boven hen, lopen ze naar de waterkant. Nu snap je waarom hun leefgebied zo groot is en ze zich steeds verder verspreiden; ze wandelen ook over land. Dit doen ze vaak in colonnes schijnt het, tot grote schrik van picknickers, fietsers en wandelaars. 25 kilo schoon aan de haak Verder gaat het weer; er moeten nog twaalf fuiken geleegd en teruggezet worden. Soms gebeurt dit vanaf de boot, dan weer vanaf het land. De ton vult gestaag en bij thuiskomst blijkt dat het een goede dag was met vijfentwintig kilo kreeft schoon aan de haak. Terwijl wij wat laagjes kleding uitpellen, selecteert André de diertjes op maat. Grotere voor consumptie, kleintjes als aas voor hengelsporters en voer voor reptielhouders. Over de dijk en door de uiterwaarden van de Merwede rijden we richting vissershut, gelegen aan een stille tak van de rivier. Aan een boot in het schone water hangt André de netten met de oogst van vandaag. Hier worden ze eerst een week gespeend voordat ze klaar zijn voor consumptie. Het darmenkanaal wordt dan gespoeld en geleegd. Dan tovert hij wat hout en twee oude vuurduvels tevoorschijn. Dit zijn kleine gietijzeren kacheltjes die vroeger meegingen aan boord van de zalmschouw en waarop de binnenvisser z’n kostje kookte. geniten Onze kok in lieslaarzen ontpopt zich tot een rasechte chef en een smulpaap bovendien. We krijgen een glas wijn en een pilsje en kijken toe hoe hij knoflooktenen, rode peper, stukjes verse gember, bosui, ketjap, sesamolie en zout toevoegt aan een pan water. Met één messteek in het pantser doodt hij de kreeften op een verantwoorde manier. Zodra hij ze in de geurige, hete bouillon laat glijden kleuren ze prachtig rood. Al snel komt er een groot bord dampende kreeftjes op tafel en is het smikkelen geblazen. De bisque soppen we op met een stukje brood. Puur genieten, die Swampies!   Productie en tekst Vicky Stork | Fotografie Albert Roosenburg | _MG_7134 Een dagje mee vissen? Van oktober tot en met april zijn er verse rivierkreeftjes van Nederlandse bodem. Wie trek heeft gekregen of een leerzaam dagje op pad wil met onze visserman om ze zelf te vangen, te bereiden en op te peuzelen kan contact opnemen met: André Blokland [email protected] De startlocatie ligt rond Gorinchem. Meer informatie op www.fuiken.nl Verse kreeftjes graag van tevoren reserveren. 1 kilo (ca. 35 grote exemplaren) kost ca. € 12,50.

WORD ABONNEE

Recente editie


Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."



Meer Adressen